از آن‌جایی که در گذشته هزینه‌های مربوط به انرژی نسبت به زمان حال به مراتب کمتر و ارزان‌تر بود، در روش‌های قدیمی و سنتی ساخت‌وساز توجه چندانی به عایق‌بندی ساختمان‌ها نمی‌شد. اما شرایط کنونی کاملاً متفاوت است. با توجه به دغدغه‌های حفظ محیط زیست و صرفه‌جویی در هزینه‌های مربوط به انرژی، بیشتر سعی می‌شود تا حد ممکن ساختمان‌ها عایق کاری شوند تا از اتلاف انرژی جلوگیری شود. این نگرانی‌ها صرفاً از بُعد اقتصادی بررسی نشده است، بلکه نیاز به پایداری انرژی برای نسل‌های آتی باعث شده که مهندسان و متخصصان توجه بیشتری به این امر داشته باشند. عایق کاری ساختمان باعث تسهیل فرآیندهای ابقاء و پایداری انرژی می‌شود که این امر به نوبه خود منجر به صرفه‌جویی در انرژی و هزینه‌ها می‌گردد.

کنترل صحیح رطوبت در خانه می‌تواند باعث بهبود اثربخشی تجهیزات آب‌بندی و عایق‌کاری در ساختمان شود. بهترین استراتژی برای کنترل رطوبت در خانه بسته به موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی هر منطقه و نحوه ساخت هر ساختمان، استفاده از انواع عایق‌های رطوبتی است. هم چنین استفاده از سیستم‌های مناسب تهویه هوا به عنوان بخشی از استراتژی کنترل رطوبت در خانه می‌تواند بسیار مؤثر و کارآمد باشد. در ادامه این نوشتار با انواع عایق رطوبتی مورد استفاده در ساختمان بیشتر آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.

کاربرد و اهمیت استفاده از عایق رطوبتی

آب مایه حیات است. این جمله را بارها و بارها شنیده‌ایم. بدون شک این جمله یک گفته واقعی است. 70 درصد سطح زمین را آب فرا گرفته است، 60 درصد کل بدن انسان نیز مملو از آب است. به همان اندازه که آب برای زنده‌ماندن زمین و سلامتی انسان مهم است، به هنگام ساخت و ساز‌ها مولکول‌های H₂O یکی از بدترین دشمنان مصالح ساختمانی است. شکاف برداشتن پوشش‌های ساختمانی، نشت آب‌های زیرزمینی،رطوبت زیاد ناشی از نشت لوله‌های آب باعث ایجاد مشکلاتی از جمله پوسیدگی، کپک زدن و فرسایش در ساختمان می‌شود.

بسته به عواملی مانند آب و هوا، شرایط آب و خاک، موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی و عمق پایه، نصب زهکشی مناسب برای تضمین خشک ماندن فضاهای زیر زمین می‌توان از انواع سیستم‌های عایق رطوبتی ساده یا پیچیده استفاده کرد. اصولا سیستم عایق رطوبتی از سه مؤلفه اصلی تشکیل شده‌اند:

• مسیر دادن به جریان آب به منظور تخلیه کردن آن از طریق یکی از پایه‌های فونداسیون.
• انتقال دادن آب به سمت پایین و داخل زهکشی‌ها به‌گونه‌ای که از ایجاد رطوبت در دیوارها جلوگیری کند.
• هدایت آب‌های سطحی به مجاورت ساختمان .

شناسایی محل دقیق نفوذ رطوبت به داخل ساختمان بسیار حائز اهمیت است.عایق رطوبتی یک راه‌حل ایده‌آل و پایدار برای جلوگیری از ایجاد فضاهای غیرمجاز در ساختمان است. بسته به میزان آسیب ناشی از ورود آب به ساختمان یا اولویت‌های مالک ساختمان می‌توانید سیستم‌های عایق رطوبتی را به صورت داخلی یا خارجی نصب کنید. عایق رطوبتی باعث افزایش ارزش خانه شما می‌شود، این یکی از بزرگترین مزیت‌های عایق‌بندی است. این سیستم از ورود رطوبت ناخواسته به دیوارهای خانه شما ممانعت می‌کند. رطوبت می‌تواند باعث ایجاد قارچ و کپک در خانه شود. این موجودات ریز بر روی سلامت افراد تأثیر منفی می‌گذارند. نشت آب در ساختمان می‌تواند باعث آسیب رساندن به تمامیت ساختاری خانه شود، علاوه بر این رطوبت باعث زنگ زدگی فلزات و خرابی‌ چوب نیز می‌شود. زندگی در یک خانه ناسالم با پایه‌های ضعیف تأثیر بسیار مخربی بر روی سلامت جان و روان ساکنین هر خانه دارد. به همین دلیل استفاده از سیستم‌های عایق‌ رطوبتی مناسب در خانه علاوه بر افزایش ارزش خانه، به آرامش و رفاه ساکنان خانه نیز کمک می‌کند.

انواع عایق رطوبتی در ساختمان

انواع مختلف عایق‌های موجود در بازار از فایبرگلاس گرفته تا فوم‌های سفت و سخت قابلیت جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان را ندارند. با این حال، شدت و سختی هر عایق تا حد زیادی بستگی به مقدار جذب رطوبت و آزاد کردن رطوبت دارد. در ادامه عملکرد انواع عایق‌های رطوبتی در ساختمان را مورد بررسی قرار خواهیم داد:

• عایق رطوبتی با استفاده از فوم ‌های سخت پیش ساخته

از فوم‌های فایبرگلاس به طور گسترده برای عایق‌بندی کردن گل میخ‌های دیوار استفاده می‌شود، اما در حال حاضر متخصصان ساختمان به طور فزاینده‌ای از تخته‌های عایق با روکش‌های فوم سخت استفاده می‌کنند تا نیازهای مربوط به کدهای عایق‌بندی پایدار در ساختمان را برآورده کنند. اگر چه این ماده نسبت به فایبرگلاس قابلیت جذب رطوبت بیشتری دارد، اما میزان جذب هر نوع فوم سخت بسته به مقدار R آن متفاوت خواهد بود. از جمله این فوم‌های سخت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پولیزو(Polyiso)

به دلیل نحوه ساخت، تمام تخته‌های عایق پولیزو از مواد عایق پلی اتیلن ساخته می‌شود. نوع فوم نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ورود رطوبت به داخل ساختمان دارد. براساس گزارش‌های انجمن تولید کنندگان عایق‌های پولیزو، ورق‌های فوم پولیزو رتبه نفوذپذیری 0.3 دارد. با توجه به پایین بودن نفوذ پذیری این ورق‌ها بهتر است از انواع محصولات پولیزو به عنوان عایق رطوبتی در دیوار و سقف استفاده کرد.

• فوم پلی استایرن منبسط شده (XPS)  و فوم پلی استایرن گسترده (EPS)

عایق‌های XPS و EPS در برابر رطوبت عملکرد متفاوتی دارند. اغلب فوم‌های EPS تمایل به جذب مقدار کمتری از رطوبت در سریع‌ترین زمان ممکن را دارند، در واقع این فوم‌ها نسبت به عایق‌های XPS با سرعت بسیار بیشتری آب را جذب می‌کنند. در محیط آزمایشگاهی فوم‌های XPS نسبت به عایق‌های EPS کارآمدی بالاتری دارند، اما در دنیای واقعی تجربه نشان داده است که EPS عملکرد بهتری به عنوان عایق رطوبت در ساختمان دارد.

بر اساس روش تست استاندارد برای جذب آب توسط مواد، در ارزیابی سازه‌های ساندویچی هر دو عایق استانداردهای ASTM 272 را برآورده کرده‌اند. در این تست نمونه‌های عایق به مدت 24 ساعت در آب غوطه ور می‌شوند. سپس به منظور اندازه‌گیری میزان جذب رطوبت بلافاصله بعد از برداشتن از آب وزن می‌شود.

• عایق رطوبتی با استفاده از قیر و گونی

یکی از روش‌های کاملا سنتی و قدیمی استفاده از قیر و گونی به عنوان یک پوشش ضد آب با کارایی بالا است. در این روش اغلب از گونی‌های 380 گرمی در هر متر مربع با بافت‌های سالم و فاقد آلودگی استفاده می‌شود. قیر نیز از هیدروکربن‌های آلی به دست آمده از تقطیر نفت خام حاصل می‌شود. چسبندگی بالا، عدم نفوذ آب و مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی از جمله مزایای اصلی عایق رطوبتی با استفاده از قیر و گونی است.

• عایق رطوبتی با استفاده از سیمان

عایق رطوبتی مبتنی بر سیمان یکی از ساده‌ترین انواع عایق‌ها در دسترس است. مواد ضد آب مبتنی بر سیمان به راحتی در اختیار مصرف کنندگان قرار داد و می‌توانند به نسبت دلخواه آن را مخلوط و اعمال کنند. از سیمان اغلب برای عایق‌کاری مناطق مرطوب خانگی نظیر حمام و سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شود. این روش در صورتی که محیط در معرض نور مستقیم خورشید قرار نداشته باشد، کارایی مناسبی دارد. از عایق رطوبتی مبتنی بر سیمان در تصفیه‌خانه‌های آب، پل‌ها، سدها، سیستم‌های ریلی و مترو، بندر و اسکله، کانال‌های رودخانه‌ای، پارکینگ‌ و تونل استفاده می‌شود.

• عایق رطوبتی مایع

یکی از ایده‌آل ترین روش‌های عایق‌بندی کردن ساختمان در برابر رطوبت، استفاده از روش عایق‌کاری مایع است. در این روش یک غشای نازک ضد آب، که معمولا از یک روکش پایه‌ای و دو لایه آستر پوششی تشکیل شده است، توسط یک اسپری، غلتک یا ماله بر روی سطح مورد نظر استفاده می‌شود. انعطاف پذیری بالای این نوع عایق نسبت به عایق‌های مبتنی بر سیمان در عمل نشان داده شده است. امروزه از عایق‌های رطوبتی مایع به وفور استفاده می‌شود. دوام پوشش‌های ضد آب مایع بسته به نوع ماده پلیمری به کار رفته در هنگام ساخت متفاوت است. عایق رطوبتی مایع از آسفالت اصلاح شده با پلیمر تشکیل شده است. درجات مختلفی از مایع آکریلیک، ترکیبات پلی‌اورتان برای ماله، غلتک یا اسپری کردن عایق مایع در بازار موجود است.

 

کلام آخر

فیلسوف چینی لائو تزو معتقد است که هیچ‌چیزی نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر از آب نیست، اما هیچ ‌چیزی نمی‌تواند در برابر آب مقاومت کند. آب اگر چه به عنوان مایه حیات و اکسیر زندگی شناخته شده است، اما نفوذ آن به داخل ساختمان می‌تواند باعث فرسایش ساختمان شود. آب و رطوبت قابلیت نفوذ به درون عایق‌ها را دارند و این امر باعث کاهش عملکرد حرارتی عایق‌های خانه و افزایش مصرف انرژی می‌شود.

متخصصان صنعت ساختمان همواره توصیه می‌کنند که به هنگام عایق رطوبت برای پروژه‌های ساختمانی مقدار R عایق مد نظر قرار داده شود.

استفاده از یک عایق ناکارآمد تأثیر قابل توجهی بر عملکرد سیستم حرارتی هر ساختمان دارد. ارزیابی عملکرد رطوبت در ساختمان یکی از گزینه‌های بسیار مهم در طول فرآیند ساخت و ساز است که باید به آن توجه ویژه داشت.