کاربرد قیر در ساختمان سازی و بررسی انواع قیر
قیر یکی از ترکیباتی است که از نفت خام به‌دست می‌آید و در صنعت ساختمان سازی کاربرد زیادی دارد. کاربرد قیر در ساختمان سازی به علت وجود دو خاصیت مهم آن است. قیر در برابر آب نفوذناپذیر خواهد بود و از وارد شدن آب به سطوح جلوگیری می‌کند. خاصیت دوم آن نیز این است که قدرت چسبندگی بالایی دارد و به‌خوبی به مصالح ساختمانی می‌چسبد تا از نفوذ آب و سایر عوامل خارجی جلوگیری کند. از این‌رو از این ماده چسبنده برای کارهای مختلفی نظیر آب‌بندی بام ساختمان‌های تازه ساخته شده، عایق کاری ساختمان، پوشش فلزات و مواردی از این قبیل استفاده می‌شود.
البته تنها کاربرد قیر در صنعت ساختمان سازی نیست و در کارهای عمرانی، الکتریکی، کشاورزی و مصارف صنعتی نیز کاربردهای زیادی دارد.
در ادامه این مطلب کاربرد قیر در ساختمان سازی را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
قیر چیست؟
قیر (bitumen) یک ماده هیدروکربنی است که پایه اولیه آن نفت خام است. در واقع می‌توان گفت قیر از هیدروکربن‌های پیچیده و سنگینی تشکیل شده است. بیشتر دانشمندان معتقدند که قیر از باقی‌مانده جانوران و گیاهان دریایی موجود در اقیانوس‌های اولیه به‌وجود آماده است.
قیر یک مایع غلیظ و چسبناک است که از زمین استخراج می‌شود و استخراج آن به گرما و تلاش زیادی نیاز دارد. اگرچه قیر به سختی استخراج می‌شود، اما ممکن است در برخی از مناطق به‌صورت طبیعی به سطح زمین برسد.
قیر امروزه در صنایع پتروشیمی، ساختمان سازی و جاده سازی کاربرد زیادی دارد و می‌توان گفت که در حال حاضر این ماده سیاه رنگ نقشی اساسی و بنیادی در رفع نیازهای عمومی جامعه ایفا می‌کند.
قیر انواع مختلفی دارد که همگی از قیر خالص به‌وجود می‌آیند. قیر خالص از نفت یا سنگ‌های معدنی مخصوص استخراج می‌شود و برای استفاده از آن برای کاربردهای مختلف، تحت فرآیندهای دیگری به قیرهای مختلفی تبدیل می‌شود.
انواع قیر با توجه به منبع تولید:
در حالت کلی قیرها با توجه به منبع تولید به سه دسته تقسیم می‌شوند: قیرهای طبیعی، قیرهای نفتی و قیرهای قطرانی (زغال سنگی)
- قیرهای طبیعی: این نوع قیرها به‌صورت طبیعی تحت شرایط آب‌وهوایی خاص به‌مرور زمان تولید می‌شوند.
- قیر نفتی: این نوع قیر از نفت به‌وجود می‌آید. قیرهای نفتی جامد و نیمه جامد هستند که از تقطیر نفت یا عملیات‌های دیگری مانند دمیدن هوا تولید می‌شوند. این نوع نفت در مقایسه با بقیه، کاربرد بیشتری دارند.
- قیر قطرانی: این نوع قیر از قطران زغال سنگ به‌دست می‌آید. قطران زغال سنگ فرآیندی است که طی آن زغال سنگ را با درجه حرارت بالا و بدون حضور هوا، حرارت می‌دهند. قیر به‌دست آماده از این فرآیند، رنگ سیاه مایل به قهوه‌ای دارد که همگن و سنگین است.
انواع قیر با توجه به کاربرد:
قیرها با توجه به کاربردی که دارند به دو گروه تقسیم می‌شوند: قیرهای نرم یا قیرهای صنعت جاده سازی و عمرانی و قیر سخت یا قیر صنعت ساختمان سازی.
حدود 90 درصد از قیرهای تولید شده، صرف انجام کارهای عمرانی و ساخت و سازهای جاده‌ای می‌شود. در حالی‌که تنها 10 درصد از آن برای مصرف ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد قیر در صنعت ساختمان سازی
در ابتدای مطلب به خصوصیت قیرها اشاره کردیم، قیر در برابر آب خاصیت نفوذناپذیری دارد و خاصیت چسبندگی آن نیز بالا است. به‌همین دلیل قیر در ساختمان سازی کاربرد بالایی دارد و در قسمت‌های مختلفی از ساختمان از آن استفاده می‌شود که در ادامه برخی از کاربردهای آن را بررسی خواهیم کرد:
- کف ساختمان‌ها: قیر یکی از ترکیباتی است که برای ضد آب کردن کف ساختمان‌ها از آن استفاده می‌شود. برای مثال کف سرویس بهداشتی و حمام ساختمان‌ها را قبل از نصب کاشی، با استفاده از قیر می‌پوشانند تا از نفوذ آب به مصالح و نواحی زیرین جلوگیری کنند. همچنین برای پوشش برخی از پله‌ها نیز از قیر استفاده می‌شود.
- دیوارها، نماها و سقف: هر قسمت از دیوارها که با محیط مرطوب بیرون در ارتباط باشد، باید با استفاده از قیر عایق شود. از این‌رو، دیوارهای بیرونی و نمای خانه را باید حتماً عایق کرد.
- عایق لوله‌ها: برخی از لوله‌هایی که در ساختمان در معرض رطوبت قرار دارند، با نوارهای قیری پوشانده می‌شوند تا از فرسودگی زود هنگام و زنگ زدگی آن‌ها جلوگیری شود.
- پوشش پشت بام: قیرگونی یا عایق کاری پشت بام ساختمان‌ها یکی از مهترین کاربردهای قیر در صنعت ساختمان سازی است. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به ساختمان و ایجاد خسارت‌های غیر قابل جبران، قیرگونی یکی از آسان‌ترین و ارزان‌ترین راهکارهای عایق کاری پشت بام است.
عایق کاری با قیر
برای استفاده از قیر به‌عنوان یک عایق جهت جلوگیری از نفوذ آب به ساختمان، باید قیر مصرفی را حرارت داد. میزان حرارت قیر حداکثر 150 درجه سانتی‌گراد خواهد بود، به دلیل این‌که حرارت بیشتر از این میزان منجر به تجزیه شدن آن می‌شود. به اصطلاح قیر می‌سوزد و خاصیت خودش را از دست می‌دهد.
سپس در حین گرم کردن قیر، باید آن‌را به‌خوبی ترکیب کرد تا بافتی یکنواخت داشته باشد. البته توجه داشته باشید که معمولاً برای عایق کاری داخل ساختمان از دو لایه قیر استفاده می‌شود، تا از نفوذ رطوبت به سایر قسمت‌های ساختمان جلوگیری شود. تعداد لایه‌های قیرگونی به موقعیت مکانی فضا و شرایط آب‌وهوایی اطراف آن بستگی دارد.
نحوه اجرا و هزینه قیر در صنعت ساختمان
برای پهن کردن قیر در قسمت‌های مختلف ساختمان، حداقل به دو کارگر برای انجام کار نیاز خواهید داشت. یکی از کارگران مسئول گرم کردن و حمل قیر و دیگری مسئول پهن کردن آن خواهد بود. البته توجه داشته باشید که در صورت کار کردن در ارتفاع، باید یک نفر دیگر را به مجموعه کارگران اضافه کرد.
هزینه اجرای قیر در ساختمان سازی معمولاً بر حسب متر مربع محاسبه می‌شود.
